PRND - czyli jak jeździć automatem?

Kategoria: Poradniki

Jazda samochodem z automatyczną skrzynią biegów jest przyjemna i łatwa. Niestety, taką przekładnię można też łatwo uszkodzić, co będzie wiązało się ze sporymi kosztami naprawy. Mimo to coraz więcej kierowców decyduje się na zakup auta z tym udogodnieniem. Czytaj dalej i dowiedz się, jak jeździć z automatyczną skrzynią biegów.

Jeszcze do niedawna “automaty” były domeną samochodów dla emerytów oraz osób, które nie potrafiły jeździć “manualem”. Automatyczne skrzynie były też popularne w autach sprowadzanych z USA.

Obecnie coraz więcej kierowców decyduje się na zakup samochodu z automatyczną skrzynią biegów ze względu na wygodę i łatwość prowadzenia. Ciągłe operowanie sprzęgłem i lewarkiem zmiany biegów może być irytujące, szczególnie podczas stania w długim korku. Automaty zdobywają coraz większą część rynku. Jak nimi jeździć, by nie narazić się na kosztowne naprawy?

Podstawy jazdy z automatyczną skrzynią biegów

Samochody z automatyczną skrzynią biegów mają tylko dwa pedały. Węższy, znajdujący się po prawej stronie to gaz, a szerszy po lewej to hamulec. By ruszyć, wystarczy wrzucić odpowiedni bieg, zwolnić hamulec i wcisnąć gaz. Ogólną zasadą jazdy automatem jest używanie tylko prawej stopy. O istnieniu lewej najlepiej w ogóle zapomnieć - możesz położyć ją na podnóżku po lewej stronie od pedałów.

Zdarzały się przypadki, że kierowcy przesiadający się z manuala na automat wciskali podczas jazdy hamulec, myśląc, że to sprzęgło. Takie przyzwyczajenie może stwarzać bardzo niebezpieczne sytuacje na drodze. Doświadczeni kierowcy niekiedy używają do hamowania lewej stopy - w sytuacjach awaryjnych, gdy konieczne jest nagłe zahamowanie. Powinny tak robić jedynie osoby dobrze wytrenowane.

Co oznaczają litery PRND przy skrzyni biegów?

P (Parking)

To zwykle pierwsza pozycja automatycznej skrzyni biegów. Wybiera się ją po zaparkowaniu samochodu. Następuje odcięcie napędu i blokada osi, na którą przekazywana jest moc.

R (Reverse)

Reverse oznacza bieg wsteczny. Tak jak w samochodach z manualem, można go włączyć dopiero po pełnym zatrzymaniu auta.

N (Neutral)

Pozycja Neutral oznacza luz. Używa się jej wyłącznie do przetoczenia samochodu na lawetę lub do krótkiego holowania (większości automatów nie można jednak w ogóle holować).

D (Drive)

Tryb Drive oznacza jazdę do przodu. Po wybraniu go i zwolnieniu hamulca auto rusza od razu przed siebie. Skrzynia automatycznie zmienia przełożenia w zależności od głębokości nacisku na pedał, aktualnej prędkości i obrotów silnika.

3,2,1

Pozycje 3,2,1 oznaczają, że skrzynia używa tylko trzech pierwszych, dwóch pierwszych lub wyłącznie pierwszego biegu. Można je wykorzystać podczas dużego obciążenia auta, np. w górach, przy wyjeżdżaniu z błota, ruszaniu pod stromą górę z przyczepą.

S,W,E i inne

Programy S,W,E i inne, w zależności od marki samochodu to programy opcjonalne, nie ma ich w każdym automacie. Oznaczają zwykle zmianę stylu pracy skrzyni w zależności od warunków pogodowych, czy też oczekiwanego stylu jazdy. S oznacza zwykle “Sport”, W “Winter”, E “Economic”, itp.

Jak poprawnie jeździć samochodem z automatem?

Podczas zupełnego postoju

Po całkowitym zatrzymaniu i zaparkowaniu auta należy przesunąć lewarek do pozycji P (Parking). W tym położeniu skrzynia nie przekazuje napędu na koła (podobnie jak w pozycji “N”) jednak dodatkowo blokuje je na osi napędzanej (przód, tył lub wszystkie w autach z napędem 4x4). W większości aut tylko w tej pozycji można wyjąć kluczyk ze stacyjki.

Ważne - zanim przesuniesz lewarek do pozycji “P”, całkowicie zatrzymaj samochód. Wykonanie tego nawet przy minimalnej prędkości spowoduje gwałtowne zatrzymanie auta. Bardzo prawdopodobne, że wyłamie też mechanizm blokady kół. Nawet w autach, w których lewarek nie jest mechaniczny, a elektroniczny i zabezpieczony przed wybraniem złego trybu (np. nowe BMW), manewr ten może przy niskiej prędkości się udać i uszkodzić skrzynię.

W pozycji “Parking” należy także uruchamiać samochód. Większość aut nie odpali na innych biegach niż “Parking” i “Neutral”.

Tryb “Parking” polega na zablokowaniu specjalnej zapadki, która blokuje skrzynię biegów. Jeśli po zaparkowaniu (szczególnie na wzniesieniu) pozostawisz auto na “P” i nie zaciągniesz hamulca ręcznego, wywołasz niepotrzebne naprężenia w skrzyni biegów. Dodatkowe zaciągnięcie hamulca ręcznego zmniejszy siły działające na skrzynię, co przedłuży jej żywotność.

Cofanie automatem

Aby cofnąć należy całkowicie zatrzymać auto i przesunąć lewarek w pozycję “R”. Po wybraniu “R” warto chwilę odczekać, by uniknąć szarpnięcia (dotyczy to zwłaszcza starszych samochodów). Auto ruszy po zwolnieniu pedału hamulca. W tej pozycji możesz wyłączyć silnik, lecz nie możesz wyjąć kluczyka ze stacyjki.

Neutral - kiedy wrzucać luz w automacie?

Pozycji “Neutral” używa się w automacie bardzo rzadko. Silnik nie napędza wtedy kół, lecz w przeciwieństwie do trybu “Parking” ich nie blokuje. Neutral służy do przetaczania samochodu o kilka-kilkanaście metrów lub do holowania, jeśli w danym aucie jest w ogóle taka możliwość. Generalną regułą jest to, że gdy auto ulegnie awarii, należy je przewozić na lawecie. Większości samochodów z automatem nie można w ogóle holować.

Wrzucanie luzu na krótkich postojach (np. na światłach) nie ma sensu. Dla skrzyni biegów zdecydowanie korzystniejszym rozwiązaniem jest ciągła jazda na biegu “Drive” i przytrzymywanie auta hamulcem podczas krótkich postojów.

Jakich błędów nie popełniać podczas jazdy automatem?

Zjeżdżanie z górki na luzie

Jak już pisaliśmy, należy używać pozycji “Neutral” wyłącznie do holowania i przeciągania auta. Niektórzy podczas jazdy z górki przełączają skrzynię na luz, myśląc, że przyniesie to oszczędność paliwa. Nic bardziej mylnego. Neutral odcina dopływ oleju, co może doprowadzić do jego przegrzania. Jazda na luzie z górki wpływa więc na szybsze zużycie przekładni.

Gazowanie na luzie przed wrzuceniem pozycji “Drive”

Wkręcanie na wysokie obroty i nagła zmiana przełożenia na “Drive” wywołuje ogromne naprężenia w skrzyni biegów, które prowadzą do jeszcze większych naprężeń w silniku. To najprostszy sposób na zniszczenie skrzyni biegów. Istnieje nawet powiedzenie, że z automatu można bez problemu strzelić ze sprzęgła… ale tylko raz ;)

Ruszanie przy jednocześnie wciśniętym gazie i hamulcu

Trzymanie jednocześnie hamulca i gazu wywoła co prawda szybki start, lecz może też szybko doprowadzić do poważnej awarii skrzyni biegów.

Zmiana przełożenia podczas jazdy

Zmiana pozycji lewarka skrzyni przed całkowitym zatrzymaniem się auta może uszkodzić całą skrzynię biegów i mechanizm blokady kół.

Agresywna jazda bez rozgrzania silnika

Zimą olej zmienia swoją gęstość, przez co wolniej przepływa w różnych przewodach. Po uruchomieniu silnika podczas niskich temperatur nie obciążaj go szybką i agresywną jazdą. Jedź spokojnie i pozwól mu osiągnąć odpowiednią temperaturę. Dopiero wtedy uzyskuje odpowiednie właściwości i zapewnia skrzyni właściwe smarowanie.

Uruchamianie “na pych”

Konstrukcja automatu nie umożliwia odpalenia go metodą “na pych”, o czym wie większość kierowców. Można za to w ten sposób uszkodzić układ rozrządu i napędowy.

Jazda automatem w górach

W górach oraz podczas ciągnięcia ciężkiej przyczepy przydają się tryby oznaczone cyframi (1,2,3). Wybór konkretnego trybu zablokuje wszystkie wyższe biegi (np. po wyborze “3” auto nie będzie przełączać biegu na “4”). Przydaje to się w szczególności podczas podjazdu w górę, gdy auto po wyborze “D” mogłoby ciągle przełączać pomiędzy 3. a 4. biegiem.

Również podczas zjazdu ze stromej góry warto niekiedy zablokować skrzynię w pozycji “3” lub “2”. Dzięki temu skorzystasz z możliwości hamowania silnikiem i unikniesz konieczności hamowania pedałem hamulca na stromym zjeździe (szybsze zużycie klocków i rozgrzewanie się tarcz).. Auto nie rozpędzi się bardziej, niż pozwoli mu na to przekładnia.

Jazda automatem w zimie

Zimą o wiele łatwiej stracić przyczepność kół i wpaść w poślizg. Może więc dojść do sytuacji, w której auto obróci się o 180 stopni i będzie jechało do tyłu na biegu “Drive”. Może to spowodować poważne uszkodzenie skrzyni i konieczność przeprowadzenia kosztownej naprawy. I choć zasadą jest, by nie zmieniać biegów w trakcie poruszania się pojazdu, to w tej sytuacji zmiana przełożenia z “Drive” na “Neutral” może ochronić skrzynię przed awarią.

Innym sposobem jest wciśnięcie do oporu pedału hamulca i staczanie się w poślizgu. Ta metoda pozbawia jednak jakiegokolwiek wpływu na dalszy tor jazdy, co może skończyć się uderzeniem w przeszkodę. Najlepiej minimalizować ryzyko wpadnięcia w poślizg poprzez spokojną jazdę i zakładanie odpowiednich opon.

Ruszanie automatem na śliskiej nawierzchni powinno wyglądać tak samo jak w manualu - poprzez powolne dodawanie gazu. Zbyt mocne wciskanie gazu może spowodować uślizg kół. W przypadku zakopania się w śniegu i próby wydostania warto zablokować skrzynię w pozycji 1 lub 2, by nie doprowadzić do jej przegrzania i uszkodzenia.

Przełączenie skrzyni w tryb “Winter” (jeśli jest taka opcja) ograniczy odpowiednio moc przekazywaną na koła, dzięki czemu ruszanie będzie bezpieczniejsze. Tryb ten poprawia przyczepność także podczas hamowania. Nie warto go jednak nadużywać, gdyż obciąża skrzynię, zwiększa zużycie paliwa i pogarsza osiągi auta.

Jazda automatem DSG

Podczas jazdy automatem DSG należy pamiętać o jednej rzeczy - o tzw. pełzaniu. Inaczej niż w standardowym automacie, jazda bez wciśniętego gazu (tzw. pełzanie) może być szkodliwa. Dzieje się tak dlatego, iż działa tu podobny mechanizm co podczas jazdy manualem na półsprzęgle. Ciągła jazda w taki sposób może przyspieszyć zużycie sprzęgła i uszkodzić skrzynię. Pełzanie będzie w porządku podczas wykonywania manewrów na parkingu, lecz nie należy go nadużywać podczas stania w korku.

Dbaj o automat, a posłuży ci przez lata

Jazda samochodem z automatyczną skrzynią biegów jest prosta i bardzo komfortowa. Jeśli zadbasz o serwisowanie skrzyni biegów oraz będziesz jeździł zgodnie z jej przeznaczeniem, to powinna ci posłużyć przez wiele lat. Automatyczne skrzynie biegów są w standardowym wyposażeniu wielu sportowych aut, co świadczy o tym, iż producenci samochodów im ufają. Jeśli chciałbyś przejechać się supersamochodem z automatyczną skrzynią biegów, zapraszamy do skorzystania z naszej oferty przejażdżek sportowymi samochodami. :)

źródło zdjęcia głównego: FLICKR / Paulo O / CC BY 2.0

Chcesz poprowadzić sportowy samochód na torze?